DỰ PHÒNG LÂY TRUYỀN HIV TỪ MẸ SANG CON
 
HIV/AIDS là căn bệnh thế kỷ, cho đến thời điểm hiện tại vẫn chưa tìm ra thuốc điều trị khỏi hoàn toàn căn bệnh này. Dự phòng sớm để tránh lây nhiễm HIV cho cha, mẹ sẽ giúp tránh lây truyền HIV sang thai nhi và trẻ sơ sinh. Nhưng khi cả cha, mẹ đều nhiễm HIV vẫn có thể sinh ra những đứa con hoàn toàn khỏe mạnh và không bị nhiễm HIV nếu thực hiện tốt các hoạt động dự phòng.
Theo thống kê của Tổ chức Y tế thế giới, cứ khoảng 100 bà mẹ mang thai nhiễm HIV sẽ có 30 trẻ sinh ra bị lây truyền HIV từ mẹ. Tuy nhiên, số trẻ bị lây truyền HIV từ mẹ sẽ giảm đi đáng kể nếu biết cách điều trị dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con. Trẻ được sinh ra từ mẹ bị HIV/AIDS nếu được điều trị, can thiệp kịp thời, tỷ lệ lây truyền HIV/AIDS từ mẹ có thể giảm chỉ còn 2% hoặc thấp hơn.
Phụ nữ mang thai nhiễm HIV cần được theo dõi liên tục và can thiệp đúng quy trình nhằm làm giảm tới mức thấp nhất nguy cơ lây nhiễm HIV cho trẻ sinh ra từ các bà mẹ này. Các can thiệp nhằm giảm nguy cơ lây truyền HIV từ mẹ sang con được thực hiện qua các giai đoạn như sau:
1. Các can thiệp trước sinh
* Trước khi mang thai
Nếu người mẹ chưa nhiễm HIV cần chủ động đến các cơ sở y tế để tư vấn và xét nghiệm HIV, đồng thời nên tư vấn bác sĩ chuyên khoa trước khi có ý định mang thai.
Đối với những người mẹ đã nhiễm HIV cần phải điều trị ARV sớm và tuân thủ điều trị tốt. Thuốc ARV có thể ức chế sự phát triển của vi rút HIV và giúp người nhiễm HIV sống khỏe mạnh và không lây truyền vi rút cho người khác.
* Trong khi mang thai
Khám thai định kỳ ở cơ sở y tế chuyên khoa sản để được tư vấn, hướng dẫn về chăm sóc thai sản, chọn nơi sinh phù hợp.
Người mẹ đang nhiễm HIV cần phải tuân thủ điều trị để tải lượng vi rút thấp nhằm giảm thiểu tối đa khả năng lây truyền HIV cho con. Sàng lọc và điều trị các bệnh lây truyền qua đường tình dục, bổ sung vitamin, dự phòng và điều trị nhiễm trùng cơ hội, sử dụng thuốc kháng vi rút ARV theo hướng dẫn để điều trị cho mẹ hoặc điều trị dự phòng lây truyền mẹ sang con… là những biện pháp hết sức cần thiết và hiệu quả làm giảm tỷ lệ lây truyền HIV từ mẹ sang con.
2. Các can thiệp trong khi sinh
Với những phụ nữ chưa tiếp cận các can thiệp trước sinh, cần tư vấn xét nghiệm nhanh HIV, nếu dương tính thì sử dụng phác đồ ARV điều trị dự phòng lây truyền từ mẹ sang con theo hướng dẫn, tránh các can thiệp như bấm ối, forcep, cắt tầng sinh môn… cân nhắc chỉ định mổ lấy thai, nhanh chóng lau sạch máu và sản dịch cho trẻ sơ sinh.
3. Các can thiệp sau sinh
Người mẹ cần đến cơ sở điều trị HIV/AIDS để được tiếp tục theo dõi sức khỏe và điều trị ARV.
Trẻ em ngay sau sinh trong vòng 24 giờ được uống thuốc ARV theo chỉ dẫn của bác sĩ để dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con.
HIV có thể lây từ mẹ sang con do HIV có trong sữa mẹ hoặc máu, dịch tiết từ các vết nứt ở núm vú người mẹ, vì vậy tốt nhất không cho trẻ bú mẹ. Nếu nuôi con bằng sữa thay thế thì cần phải đáp ứng cung cấp đủ sữa thay thế hoàn toàn trong vòng 6 tháng đầu, có nước sạch và chuẩn bị sữa ăn thay thế an toàn, hợp vệ sinh và đủ số lượng phù hợp với tuổi của trẻ.
Nếu không có điều kiện sử dụng sữa thay thế, phải nuôi con bằng sữa mẹ thì người mẹ phải được điều trị ARV và tuân thủ tốt để giảm tải lượng vi rút. Và cho trẻ bú hoàn toàn bằng sữa mẹ trong 6 tháng đầu, không nên kết hợp vừa bú mẹ vừa cho trẻ bú sữa ngoài, sau đó cai sữa sớm chuyển ăn dặm ngay khi có thể để giảm nguy cơ lây truyền HIV cho trẻ.
Người mẹ bị nhiễm HIV có thể sẽ sinh ra đứa con hoàn toàn khỏe mạnh nếu tuân thủ mọi biện pháp nhằm tránh lây nhiễm HIV từ mẹ sang con theo hướng dẫn của bác sĩ./.
Phòng Dân số - TT&GDSK