HIV/AIDS VÀ CÁC BIỆN PHÁP PHÒNG CHỐNG

HIV là tên viết tắt của vi rút gây suy giảm miễn dịch ở người, HIV lây nhiễm và tấn công các tế bào trong hệ thống miễn dịch khiến cơ thể không thể chống lại các bệnh cơ hội khác. AIDS là giai đoạn cuối cùng và nghiêm trọng nhất của nhiễm HIV, người mắc AIDS có số lượng tế bào bạch cầu rất thấp và hệ thống miễn dịch bị tổn thương nghiêm trọng. Nếu không điều trị, nhiễm HIV sẽ tiến triển thành AIDS trong khoảng 10 năm.
HIV là một đại dịch nghiêm trọng. HIV/AIDS không chỉ tác động mạnh mẽ đến sự phát triển về kinh tế, văn hóa, an ninh trật tự và an toàn xã hội mà còn đe dọa sự phát triển bền vững của tất cả các quốc gia trên thế giới. Mặc dù không có thuốc chữa dứt điểm, nhưng người nhiễm HIV có thể sống khỏe mạnh và kéo dài tuổi thọ nếu được phát hiện sớm và điều trị bằng thuốc kháng vi rút (ARV).
Tại Việt Nam, dịch HIV/AIDS hiện vẫn đang diễn biến phức tạp. Trong những năm gần đây, hình thái lây nhiễm HIV thay đổi rõ rệt từ lây truyền qua đường máu ở nhóm nghiện chích ma túy sang lây truyền qua đường tình dục. Nam giới trẻ tuổi, đặc biệt là nam quan hệ tình dục đồng giới là nhóm đối tượng bị nhiễm HIV nhiều nhất tại Việt Nam. Về địa bàn, các trường hợp nhiễm HIV mới phát hiện chủ yếu ở khu vực phía Nam và các thành phố lớn - nơi có nhiều khu công nghiệp, trường đại học, là nơi tập trung kinh tế, văn hóa, giáo dục nên dân cư đổ về làm việc, học tập đông, dễ xảy ra các hành vi nguy cơ làm lây nhiễm HIV.
I. Dấu hiệu nhận biết HIV/AIDS
Giai đoạn HIV cấp tính: Một số người bị nhiễm HIV sẽ phát bệnh với các triệu chứng giống như cúm trong vòng 2 đến 4 tuần sau khi vi rút xâm nhập vào cơ thể và có thể kéo dài trong vài tuần. Các dấu hiệu và triệu chứng bao gồm: sốt, đau đầu, đau cơ, đau khớp, phát ban, đau họng và lở loét miệng, sưng hạch bạch huyết, chủ yếu ở cổ, tiêu chảy, sụt cân bất thường, ho, đổ mồ hôi đêm. Những triệu chứng này có thể nhẹ đến mức người bệnh không nhận thấy được. Tuy nhiên, lúc này lượng vi rút trong máu khá cao do đó bệnh nhân ở giai đoạn cấp tính dễ mắc phải các bệnh nhiễm trùng hơn các giai đoạn tiếp theo.
Giai đoạn HIV mạn tính: Vi rút HIV vẫn tồn tại trong cơ thể và trong các tế bào bạch cầu nhưng chịu tác động của hệ miễn dịch nên không gây ra triệu chứng rõ ràng như giai đoạn cấp. Sưng hạch bạch huyết là dấu hiệu dễ nhận thấy nhất của giai đoạn này. Giai đoạn mạn tính kéo dài từ vài tuần đến vài năm hoặc có thể lâu hơn phụ thuộc vào việc điều trị với thuốc kháng vi rút và hệ miễn dịch của từng cá thể.
Khi AIDS xảy ra, hệ thống miễn dịch của cơ thể đã bị tổn hại nghiêm trọng. Cơ thể tăng nguy cơ mắc các bệnh thường không gây bệnh ở người có hệ thống miễn dịch khỏe mạnh, chúng được gọi là nhiễm trùng cơ hội hoặc ung thư cơ hội. Các dấu hiệu và triệu chứng của một số bệnh nhiễm trùng này có thể bao gồm: đổ mồ hôi, ớn lạnh, sốt tái phát, tiêu chảy mạn tính, sưng hạch bạch huyết, đốm trắng dai dẳng hoặc tổn thương bất thường trên lưỡi hoặc trong miệng, mệt mỏi dai dẳng không rõ nguyên nhân, suy nhược cơ thể, sút cân nghiêm trọng bất thường. phát ban trên da.
II. Các con đường lây truyền HIV
Có 3 con đường lây truyền HIV:
- Lây truyền qua đường tình dục
- Lây truyền qua đường máu
- Lây truyền từ mẹ sang con
III. Cách phòng tránh HIV/AIDS
1. Phòng nhiễm HIV/AIDS lây qua đường tình dục
- Sống lành mạnh, chung thuỷ một vợ một chồng và cả hai người đều chưa bị nhiễm HIV. Không quan hệ tình dục bừa bãi.
- Trong trường hợp quan hệ tình dục với một đối tượng chưa rõ có bị nhiễm HIV không, cần phải thực hiện tình dục an toàn để bảo vệ cho bản thân bằng cách sử dụng bao cao su đúng cách.
- Phát hiện sớm và chữa trị kịp thời các bệnh lây truyền qua đường tình dục cũng giúp giảm thiểu nguy cơ lây nhiễm HIV/AIDS vì những tổn thương do nhiễm trùng lây truyền qua đường tình dục sẽ là cửa vào lý tưởng cho HIV.
2. Phòng nhiễm HIV/AIDS lây qua đường máu
- Không tiêm chích ma túy.
- Chỉ truyền máu và các chế phẩm máu khi thật cần thiết, và chỉ nhận máu và các chế phẩm máu đã xét nghiệm HIV.
- Chỉ sử dụng bơm kim tiêm vô trùng. Không dùng chung bơm kim tiêm. Sử dụng dụng cụ đã tiệt trùng khi phẫu thuật, xăm, xỏ lỗ, châm cứu...
- Tránh tiếp xúc trực tiếp với các dịch cơ thể của người nhiễm HIV.
- Dùng riêng đồ dùng cá nhân: dao cạo, bàn chải răng, bấm móng tay,...
3. Phòng nhiễm HIV/AIDS lây truyền từ mẹ sang con
- Người phụ nữ bị nhiễm HIV thì không nên có thai vì tỷ lệ lây truyền HIV sang con là 30%, nếu đã có thai thì không nên sinh con.
- Trường hợp muốn sinh con, cần đến cơ sở y tế để được tư vấn về cách phòng lây nhiễm HIV cho con.
- Sau khi đẻ nếu có điều kiện thì nên cho trẻ dùng sữa bò thay thế sữa mẹ.  
Phòng Dân số - TT&GDSK